Stel je eens voor dat je aan de hemelpoort komt (of wat je dan ook maar voor een beeld erbij wilt bedenken of geloven of niet geloven) en er staat een wachter die tegen je zegt:
“Dag Anja, Wat leuk om je te zien. Je weet dat je altijd welkom bent, maar je mag ook gerust nog doorleven. Ik wil je wel alvast 1 ding meegeven: vanaf nu hoef je niet meer te bewijzen dat ‘jij de moeite waard bent’. Je bent de moeite waard en daar kun je, hoe hard je er ook je best voor doet, niets meer aan toevoegen. Je hebt al het best mogelijke resultaat bereikt. Bij deze zeg ik dus tegen jou dat jij geslaagd bent voor ‘de moeite waard zijn’. Dus: kom binnen of ga terug – maar je bent bij deze geslaagd voor deze taak.”
Ik ben stil.
Dan hoor ik een snik van mezelf die van heel diep komt.
Een volgende dekseltje gaat omhoog
Ik voel dat er een volgend dekseltje omhoog gaat in dit proces dat al mijn hele leven duurt. Want dat doet een rouwproces – het gaat niet weg. Het komt en gaat in golven. Soms is het hevig aanwezig, dan weer lange tijd stil en alles ertussenin. Net als de zee is het soms woest, rustig, of het kabbelt maar gewoon door. Ik heb al op vele golven gesurft, ging soms kopje onder of lag lekker ontspannen op mijn rug te drijven, dreigde te verdrinken of stond er gewoon rustig met mijn voeten in. Soms laat ik de zee ook even achter me. Totdat er iets gebeurt in mijn leven en ik diezelfde zee weer ingetrokken word.
Rouw en schuld
“Voel jij je schuldig?” vraagt ze mij. “Ja,” zeg ik, want ik heb het niet opgemerkt. Ik ben niet wakker geworden om hem te redden van de dood. Ik sliep gewoon door terwijl hij op nog geen 2 meter naast mij overleed.
Deze week nog hoorde ik in een webinaar van Manu Keirse over (levend) verlies de verlossende woorden, dat het geen nut heeft om van iemand te vragen deze schuld niet te voelen. Dat schuldgevoel is er namelijk gewoon. Bevraag de ander daarom gerust over dat schuldgevoel en luister. Daarmee zeg je niet dat de ander schuldig 𝙞𝙨. Besef wel dat ‘het gevoel van schuld moeten ontkennen’ vooral een eenzaam gevoel geeft.
“Mijn hoofd begrijpt al lang dat ik niet schuldig 𝙗𝙚𝙣 aan het overlijden van mijn broertje en niemand heeft mij die schuld ook gegeven.” Ik ben weer even stil.
Niet met woorden in ieder geval. Ik voel even na wat er nu in mij gebeurt en er ontstaat onrust.
Ik kan het gat niet vullen
“Mijn vader heeft wel altijd laten weten dat hij ‘een zoon’ had gewild en dat ben ik niet en kan ik ook niet worden. Ik ben het overgebleven kind, de dochter.”
Mijn vader trok graag en veel op met mijn jongere neefje. Ik was zelf ook gek op dat neefje, dat deelde ik wel met hem. Maar hij kon niets fout doen en ik (in de ogen van mijn vader) niets goed, hoe hard ik ook mijn best deed. Net als een jongen die later nog in het leven van mijn ouders kwam toen ik al het huis uit was. Mijn vader prees deze jongen de hemel in, terwijl hij aan mijn leven niet deelnam, mij niet opmerkte, zijn kleinkinderen ook niet – tot de dag van vandaag.
“Wat moet dat soms ontzettend eenzaam en onmachtig hebben gevoeld en nog steeds voelen.” Zegt zij en ik knik.
“Het valt ook niet ‘in te halen’”, zeg ik. Het is eigenlijk een rouwproces binnen een rouwproces. En ik denk dat dit rouwproces haast nog pijnlijker is dan dat om mijn overleden broertje. Iedere keer dat ik mijn vader spreek en hij geen enkele vraag aan mij stelt, wordt deze wond weer geraakt. Want ik ben er, maar ik ben er ook niet.”
“Dat begrijp ik en daarom herhaal ik hierbij nog een keer wat ik zojuist zei: Je bent nu al helemaal de moeite waard en daar kun je, door nog harder je best te doen, niets meer aan toevoegen. Je hebt al het best mogelijke resultaat bereikt. Je hebt een 10+! Bij deze zeg ik dus nogmaals tegen jou dat jij geslaagd bent voor ‘de moeite waard zijn’.”
Blijven meebewegen in het proces
Sindsdien sta ik weer met mijn voeten in de zee en laat de woorden met de golven mee deinzen. Een volgende stap in dit rouwproces, deze keer losgemaakt toen ik afgelopen jaar mijn eigen dochter dreigde te verliezen en allemaal dekseltjes omhoog gingen van oude angsten en pijn rondom rouw en verlies. Ik kies er inmiddels voor om ze te doorvoelen en geef me over aan het proces. Het hoeft niet meer af, het is deel van mij. Het komt en gaat en ik weet me er aardig raad mee. Soms haal ik er even iemand bij om met mij samen te ordenen of naast me te staan. Omdat ook in mijn leven soms dingen gebeuren die te overweldigend zijn om alleen te dragen.
Hulp vragen
De dag erna sta ik aan de zijde van iemand anders, want dat is wat ik doe in mijn werk. Ik doe het vol overtuiging en passie. Niet omdat ik geloof dat ik anderen kan ‘redden’ of voor altijd kan beschermen tegen pijn of ongemak, maar omdat ik de ander help om vertrouwen te ontwikkelen in het eigen vermogen om te leren omgaan met de uitdagingen in ons leven, waaronder ook verlies en rouw. Ik zie de ander – in zijn kwetsbaarheid, maar vooral ook in zijn kracht!
Omgaan met verlies en rouw is een proces. Manu Keirse zei ook: “Het woord ‘rouwverwerking’ gebruik ik inmiddels niet meer, want rouw en verlies kun je niet 𝙫𝙚𝙧𝙬𝙚𝙧𝙠𝙚𝙣. Je kunt er wel (tot op een bepaalde hoogte en afhankelijk van de impact van het gebeuren) mee leren leven.”
Zelf vergelijk ik het ook weleens met een gebroken knie. Het kan tot op een bepaalde hoogte herstellen, maar de breuk in je knie blijft altijd een gevoelige plek en dat gaat nooit meer weg. Het is beschadigd geraakt en dat is onveranderbaar. Desondanks kun je de spieren eromheen sterker maken, zodat je er toch nog prima mee kunt leven, maar soms kun je er toch weer last van krijgen. Houd daar gewoon wat rekening mee en overvraag jezelf niet.
Heb jij te maken met verlies en rouw en vind je het soms lastig om in je eentje je weg te vinden in dit proces? Of baal je soms omdat het maar nooit ‘klaar’ lijkt te zijn? Praten helpt!
Mocht ik hierin iets voor je kunnen betekenen, neem dan gerust contact met me op.
Ken jezelf – leef vol vertrouwen!
Recent Comments